თარგმნა: ნანო შვანგირაძე

სტატია ნათარგმნია UpToDaTe-ს საამედიცინო ბაზიდან.

Literature review current through: Jul 2025.

This topic last updated: Aug 01, 2025.

შესავალი

Neisseria meningitidis წარმოადგენს არაჰოსპიტალური ბაქტერიული მენინგიტისა და სეფსისის მნიშვნელოვან მიზეზს ბავშვებსა და მოზრდილებში ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და სხვა მრავალ ქვეყანაში.

მენინგოკოკური დაავადების კლინიკური გამოვლინებები შეიძლება საკმაოდ მრავალფეროვანი იყოს, რომელიც მერყეობს გარდამავალი ცხელებიდან და ბაქტერიემიიდან დაწყებული ფულმინანტური დაავადებით დამთავრებული, რომელიც კლინიკური სიმპტომების დაწყებიდან რამდენიმე საათში მთავრდება სიკვდილით. (იხილეთ „მენინგოკოკური ინფექციის კლინიკური გამოვლინებები“.)

აქ განხილული იქნება  მენინგოკოკური ინფექციის მკურნალობა და პრევენცია [1-3]. სტატია არ ეხება N. meningitidis ინფექციის მიკრობიოლოგიას, პათობიოლოგიას, ეპიდემიოლოგიას და დიაგნოსტირებას.

მენინგიტისა და სეფსისის მკურნალობა

მენინგოკოკური სეფსისის მკურნალობა რთული სამედიცინო პრობლემაა, რომელიც მოითხოვს ინტენსიური თერაპიის, ინფექციური დაავადებებისა და კოაგულოპათიების მართვის სპეციალისტების გუნდურ მიდგომას.

შესაძლებლობის შემთხვევაში, მკურნალობა უნდა ჩატარდეს სამედიცინო მომსახურების სრული სპექტრის გაწევის მქონე დაწესებულებაში.

ანტიბიოტიკოთერაპია

დროული ანტიბიოტიკოთერაპიის მნიშვნელობა– ინვაზიური მენინგოკოკური ინფექცია სამედიცინო გადაუდებელ შემთხვევას წარმოადგენს. ადრეული და შესაბამისი ანტიბიოტიკოთერაპია მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ინვაზიური მენინგოკოკური ინფექციების შედეგს [4-6]. (იხილეთ „პროგნოზი“ ქვემოთ.)

ინვაზიური მენინგოკოკური ინფექციის დადასტურებული ან საეჭვო პაციენტებისთვის (პაციენტები მძიმე სეფსისის სინდრომით, ცხელებით პეტექიებით და/ან ექქიმოზებით, ან ბაქტერიული მენინგიტის საეჭვო ფორმით), საჭიროა განხორციელდეს პარენტერალური ანტიბიოტიკების რაც შეიძლება სწრაფად დაწყება.

მენინგოკოკური დაავადების მიმართ შფოთვა მაღალი უნდა იყოს აფეთქების დროს ან მენინგოკოკური დაავადების რისკ-ფაქტორების მქონე პაციენტებში, როგორიცაა მაგალითად კომპლემენტის დეფიციტის მქონე პირები.

საკონსულტაციო ჯგუფები გვთავაზობენ ანტიბიოტიკების მიღებას კლინიკური სურათის ცვალებადობისა და ზოგჯერ ფულმინანტური მიმდინარეობის გათვალისწინებით [7,8].

მენინგოკოკური სეფსისის მქონე პაციენტებს აქვთ უკიდურესად მაღალი ბაქტერიული დატვირთვა და ბაქტერიული დატვირთვის ზრდა დაკავშირებულია სიკვდილის გაზრდილ ალბათობასთან [9,10].

მენინგოკოკის სწრაფი დაყოფის დროის გათვალისწინებით in vitro, 70 წუთიანი დაყოვნება გამოიწვევს ასეთ ზრდას და ცუდი შედეგის უფრო მაღალ რისკს.

შესაბამის პარენტერალურ თერაპიას შეუძლია ცერებროსპინალური სითხის (CSF) მენინგოკოკებისგან გაწმენდა ექვს საათზე ნაკლებ დროში.

სისხლის კულტურები უნდა იქნას აღებული ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებამდე, თუ ეს შესაძლებელია, მაგრამ ანტიბიოტიკოთერაპია არ უნდა გადაიდოს ზურგის ტვინის პუნქციის ჩატარების მოლოდინში.

მიუხედავად იმისა, რომ ზურგის ტვინის  პუნქციამდე ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებამ შეიძლება მნიშვნელოვნად შეამციროს ცერებროსპინალური სითხის დადებითი კულტურის ალბათობა, დიაგნოზის დასმა ხშირად შესაძლებელია მკურნალობამდე ჩატარებული სისხლის კულტურების და/ან პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციის (PCR) ან სხვა მოლეკულური ინსტრუმენტების გამოყენებით.

თუ კლინიცისტთან ან ამბულატორიულ კლინიკაში მენინგოკოკურ ინფექციაზე ეჭვი არსებობს, პაციენტის მდგომარეობა სწრაფად უნდა დასტაბილიზდესდა უნდა მოხდეს მისი გადაყვანა შესაბამის საავადმყოფოში.

ბევრი ექსპერტი ასევე გვთავაზობს ანტიბიოტიკების (მაგ. ინტრამუსკულარული ცეფტრიაქსონის) მიცემას ამბულატორიულ პირობებში, თუ პაციენტის საავადმყოფოში გადაყვანა ერთი საათის განმავლობაში ვერ ხერხდება, მაგრამ არ გადადოთ პაციენტის გადაყვანის საკითხი ანტიბიოტიკების მიღების გამო. [12,13].

1990-იან წლებში ეპიდემიების დროს ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ გადაყვანამდე ანტიბიოტიკების მიღება დაკავშირებული იყო გაუმჯობესებულ შედეგებთან [4,6]. გარდა ამისა, 125 მენინგოკოკური დაავადებით დაავადებული პაციენტის სტატისტიკურმა ანალიზმა, რომლებმაც ჰოსპიტალიზაციამდე მიიღეს ანტიბიოტიკოთერაპია (პერორალური ან პარენტერალური), აჩვენა, რომ მკურნალობა არ იყო საზიანო, არამედ  სასარგებლო იყო პაციენტების ზოგიერთი ნაკლებად მძიმე პოპულაციისთვის [14].

დამატებითი სიფრთხილე უნდა იქნეს გამოჩენილი ჩვილებთან, რომელთათვისაც შესაძლოა არ იყოს საკმარისი ანამნეზის შეგროვება. ასეთ სიტუაციებში მიზანშეწონილია პირდაპირი დაკვირვება კონტროლირებად გარემოში და (მაგ. გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში ან საავადმყოფოში მოთავსება) ემპირიული მკურნალობით დიაგნოზის გამორიცხვამდე.

რეჟიმის შერჩევა — ბაქტერიული მენინგიტის ეჭვის შემთხვევაში, სანამ კულტურის შედეგებს ან მოლეკულურ დიაგნოსტიკურ ტესტებს ელოდებიან, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ემპირიული მკურნალობა, რათა დაიფაროს ყველაზე სავარაუდო პათოგენები.  შემდეგი განხილვა ფოკუსირებული იქნება სავარაუდო მენინგოკოკური ინფექციის მკურნალობაზე. თემების მიმოხილვები, რომლებიც ბაქტერიული მენინგიტის საწყისი თერაპიის უფრო ზოგად მიმოხილვას იძლევა, ცალკეა წარმოდგენილი.

თერაპია მგრძნობელობის ტესტირების შედეგების მოლოდინში — მენინგოკოკური მენინგიტის ან სეფსისის სამკურნალოდ, მგრძნობელობის ტესტირების შედეგების მოლოდინში, უნდა იქნას გამოყენებული ინტრავენური (IV) ცეფტრიაქსონი.

მოზრდილებში ცეფტრიაქსონი შეჰყავთ 2 გ ინტრავენურად ყოველ 12 საათში. ბავშვებში დოზაა 50 მგ/კგ (მაქსიმუმ 2 გ) ინტრავენურად ყოველ 12 საათში. ცეფტრიაქსონის ნაცვლად შეიძლება გამოყენებულ იქნას ცეფოტაქსიმი, მაგრამ ეს საშუალება ბევრ დაწესებულებაში არ არის ხელმისაწვდომი.

პენიცილინის მიმართ რეზისტენტობა სულ უფრო მზარდი შეშფოთების საგანია 2019 წელს ბეტა-ლაქტამაზას შემცველი მენინგოკოკების ფართოდ გაჩენის გამო, რომლებიც პენიცილინის მიმართ რეზისტენტულია, მაგრამ მგრძნობიარეა მესამე თაობის ცეფალოსპორინების მიმართ [15-19].

აშშ-ს ერთ-ერთ ანგარიშში, რომელშიც შეფასდა 2013 წლიდან 2020 წლამდე,  372 N. meningitidis სეროჯგუფის იზოლატიდან, დაახლოებით 9 პროცენტი იყო რეზისტენტული პენიცილინის მიმართ, მაგრამ მგრძნობელობას იჩენდა მესამე თაობის ცეფალოსპორინების მიმართ [15].

კიდევ ერთ კვლევაში, რომელშიც შესწავლილი იყო 695 მენინგოკოკური იზოლატი, რომლებიც შეერთებულ შტატებში 2012 წლიდან 2016 წლამდე შეგროვდა, ყველა მათგანი მგრძნობიარე იყო ცეფოტაქსიმის, ცეფტრიაქსონის, მეროპენემის, რიფამპინის, მინოციკლინის და აზითრომიცინის მიმართ, მაგრამ დაახლოებით 25 პროცენტი იყო პენიცილინის ან ამპიცილინის შუალედური პროდუქტი [18]. მიუხედავად იმისა, რომ აღწერილია მესამე თაობის ცეფალოსპორინების მიმართ შემცირებული მგრძნობელობის მქონე იზოლატები [20], ისინი ნაკლებად ხშირია. საფრანგეთში ჩატარებულ ერთ კვლევაში, 2012-დან 2015 წლამდე შემთხვევათა 2 პროცენტს შეადგენდა ინვაზიური მენინგოკოკური იზოლატები, რომლებსაც მესამე თაობის ცეფალოსპორინების მიმართ შემცირებული მგრძნობელობა ჰქონდათ [21].

მგრძნობელობის ტესტირების შედეგებზე დაფუძნებული თერაპია — თუ მგრძნობელობის ტესტირება რუტინულად არ ტარდება, ის უნდა იქნას მოთხოვნილი. მკურნალობის გადაწყვეტილებებზე შეიძლება გავლენა იქონიოს ინვაზიური N. meningitidis-ის შემცველი blaROB-1 ბეტა-ლაქტამაზას გენის გამოჩენამ, რომელიც აღმოჩენილია ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და სხვაგან [15]. ეს იზოლატები პენიცილინის მიმართ რეზისტენტულია, მაგრამ მგრძნობიარეა მესამე თაობის ცეფალოსპორინების მიმართ.

● პენიცილინის მიმართ მგრძნობიარე იზოლატები — თუ მგრძნობელობის ტესტირება მიუთითებს, რომ იზოლატი პენიცილინის მიმართ მგრძნობიარეა (მინიმალური ინჰიბიტორული კონცენტრაცია [MIC] <0.1 მკგ/მლ), შეიძლება გამოყენებულ იქნას ცეფტრიაქსონი ან პენიცილინი [22-24].

ცეფტრიაქსონს აქვს უფრო მოსახერხებელი დოზირების უპირატესობა, მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში ინტრავენური წყლიანი პენიცილინი შეიძლება ნაკლებად ძვირი იყოს.

თუ პენიცილინი შეირჩევა, პაციენტებმა უნდა გაიარონ შემდგომი ერადიკაციული თერაპია ცხვირ–ხახის სავარაუდო მატარებლობის შემთხვევაში. (იხილეთ ქვემოთ „ცხვირის მატარებლობის აღმოფხვრა შერჩეული პაციენტებისთვის“.)

თუ პენიცილინი გამოიყენება:

მოზრდილებისთვის ტიპიური რეჟიმია პენიცილინ G 4 მილიონი ერთეული ინტრავენურად ყოველ ოთხ საათში ერთხელ.

ბავშვებისთვის დოზაა 300,000 ერთეული/კგ დღეში, გაყოფილი დოზით ყოველ ექვს საათში; ჩვეულებრივი მაქსიმალური დოზაა 12 მილიონი ერთეული/დღეში [25]. პენიცილინი არასდროს არ უნდა იქნას შეყვანილი ინტრათეკალურად მძიმე ნეიროტოქსიკურობის საშიშროების გამო; გარდა ამისა, ინტრათეკალური თერაპია საჭირო არ არის, რადგან როგორც პენიცილინები, ასევე ცეფალოსპორინები ადვილად გადიან ჰემატოენცეფალურ ბარიერს ცერებროსპინალურ სითხეში ადეკვატური კონცენტრაციების მისაღწევად.

ცეფტრიაქსონი და პენიცილინი ბაქტერიციდულ ხასიათს ატარებენ და როგორც აღმოჩნდა, სწრაფად ასუფთავებენ ცერებროსპინალურ სითხეს სიცოცხლისუნარიანი ორგანიზმებისგან. ისინი ცერებროსპინალურ სითხეში აღწევენ დონეს, რომელიც აღემატება მენინგოკოკის სამკურნალოდ საჭირო დონეს და ანტიბიოტიკური აქტივობის ხანგრძლივობა ხანგრძლივდება, რაც იწვევს სტაბილურ დონეებს [26,27].

თუმცა, არსებობს შეზღუდული კლინიკური მონაცემები, რომლებიც  პენიცილინის ან ცეფტრიაქსონის შედეგებს ადარებს [22-24]. ერთ კვლევაში, რომელშიც პაციენტების უმეტესობა იღებდა პენიცილინს ოთხი ან შვიდი დღის განმავლობაში ან ცეფტრიაქსონს ოთხი დღის განმავლობაში, საერთო სიკვდილიანობის მაჩვენებელი დაახლოებით 6-7 პროცენტი იყო, ხოლო ქრონიკული ნევროლოგიური გართულებების მაჩვენებელი ასევე 6-7 პროცენტი იყო [28]. ეს მაჩვენებელი მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებულია ანტიბიოტიკების ხელმისაწვდომობამდე არსებულ ისტორიულ სიკვდილიანობასთან შედარებით. (იხილეთ ქვემოთ „პროგნოზი“.)

● იზოლატები პენიცილინის მიმართ შემცირებული მგრძნობელობით – თუ იზოლატს აქვს პენიცილინის მიმართ შემცირებული მგრძნობელობა, მკურნალობის მიდგომა დამოკიდებულია ცეფტრიაქსონის მიმართ მგრძნობელობაზე.

• პენიცილინის მიმართ შემცირებული მგრძნობელობის მქონე იზოლატების უმეტესობა (MIC ≥0.1 მკგ/მლ) მგრძნობიარეა ცეფტრიაქსონის მიმართ. ცეფტრიაქსონის დოზა იგივეა, რაც პენიცილინის მიმართ მგრძნობიარე იზოლატებისთვის გამოიყენება (2 გ ინტრავენურად ყოველ 12 საათში მოზრდილებისთვის, ან 50 მგ/კგ (მაქსიმუმ 2 გ) ინტრავენურად ყოველ 12 საათში ბავშვებისთვის). მიუხედავად იმისა, რომ პენიცილინის მაღალი დოზა შეიძლება ეფექტური იყოს, თუ პენიცილინის MIC 0.1-დან 1.0 მკგ/მლ-მდეა, ცეფტრიაქსონს მაინც უპირატესობა ენიჭება.

• იმ იშვიათ შემთხვევაში, თუ იზოლატი რეზისტენტულია როგორც პენიცილინის, ასევე ცეფტრიაქსონის მიმართ, შესაძლებელია ქლორამფენიკოლის გამოყენება, თუ ის ადგილობრივად ხელმისაწვდომია; სხვა შესაძლო ვარიანტებია მეროპენემი, ფტორქინოლონი, როგორიცაა ლევოფლოქსაცინი ან მოქსიფლოქსაცინი, ან აზტრეონამი [29], ისევე როგორც იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც არ შეუძლიათ ბეტა-ლაქტამის მიღება.

პენიცილინის მიმართ შედარებითი რეზისტენტობა გამოწვეულია პენიცილინ-შემაკავშირებელი სპეციფიკური ცილებისთვის შეკავშირების შემცირებული აფინურობით [30]. პენიცილინის მიმართ რეზისტენტული N. meningitidis-ის პირველი ცნობები 1988 წელს გამოჩნდა [31,32].

პაციენტები, რომლებსაც აქვთ ბეტა–ლაქტამების აუტანლობა — სისტემური მენინგოკოკური ინფექცია ხასიათდება მაღალი სიკვდილიანობით, თუ არ მოხდება შესაბამისი მკურნალობა. ყველაზე ეფექტური ანტიბიოტიკების გამოყენება უმნიშვნელოვანესია. პაციენტები, რომლებსაც აქვთ ბეტა-ლაქტამების აუტანლობა, უნდა იმყოფებოდნენ ინფექციური დაავადებების სპეციალისტის კონტროლის ქვეშ.

ასეთი პაციენტებისთვის მნიშვნელოვანია ბეტა-ლაქტამური ანტიბიოტიკებისადმი ალერგიის ბუნების შეფასება, რადგან ამ კრიტიკულად დაავადებულ პაციენტებში მკურნალობის მიდგომა დამოკიდებულია რეაქციის ტიპზე.

● პაციენტები მსუბუქი რეაქციით იმუნოგლობულინ (Ig)E-განპირობებული რეაქციის ნიშნების გარეშე – ზოგადად, პაციენტების უმეტესობას, რომლებსაც პენიცილინის მიმართ ალერგია აქვთ და არ აღენიშნებათ მძიმე დაუყოვნებელი ალერგია (მაგ. ანაფილაქსია), შეუძლიათ მიიღონ მესამე თაობის ცეფალოსპორინი, როგორიცაა ცეფტრიაქსონი. (უნდა გაეცნოთ „ანტიბიოტიკების არჩევანს პენიცილინზე ალერგიულ ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში“.)

● პაციენტები IgE-განპირობებული რეაქციებით – პაციენტებს, რომლებსაც პენიცილინის მიმართ მძიმე დაუყოვნებელი ალერგია (მაგ. ანაფილაქსია) აქვთ, ჩვეულებრივ, მკურნალობა შეუძლიათ მესამე თაობის ცეფალოსპორინით, როგორიცაა ცეფტრიაქსონი, ტესტ-დოზის პროცედურით.

თუ ასევე არსებობს ცეფტრიაქსონის მიმართ მძიმე დაუყოვნებელი ალერგიის ისტორია, პაციენტების უმეტესობას შეუძლია კარბაპენემების ატანა, რადგან დადასტურებული დაუყოვნებელი ალერგიის მქონე პაციენტებში პენიცილინებს ან ცეფალოსპორინებსა და კარბაპენემებს შორის ჯვარედინი რეაქტიულობის მაჩვენებლები <1 პროცენტია, თუმცა რამდენიმე რეაქცია დაფიქსირდა [33]. ასეთ პაციენტებში მეროპენემი უნდა დაინიშნოს ტესტ-დოზის პროცედურის გამოყენებით. კარბაპენემები გამოიყენება მენინგოკოკური და სხვა გრამუარყოფითი ორგანიზმებით გამოწვეული ბაქტერიული მენინგიტის დროს, თუმცა მენინგოკოკური მენინგიტის გამოცდილება შეზღუდულია [34]. მენინგიტის სამკურნალოდ რეკომენდებული მეროპენემის დოზაა 2 გ ინტრავენურად ყოველ რვა საათში მოზრდილებისთვის ან 40 მგ/კგ ყოველ რვა საათში ბავშვებისთვის (მაქსიმუმ 6 გ/დღეში) [34]. იმიპენემი არ უნდა დაინიშნოს, რადგან ბავშვებში ამ კომბინაციის გამოყენებისას  დაფიქსირდა კრუნჩხვები  [35].

● პაციენტები სერიოზული დაგვიანებული რეაქციებით – როდესაც არსებობს შეშფოთება პენიცილინის ან ცეფალოსპორინის მიმართ მძიმე დაგვიანებული ალერგიის შესახებ (სტივენს-ჯონსონის სინდრომი/ტოქსიკური ეპიდერმული ნეკროლიზი [SJS/TEN], წამლისმიერი რეაქცია ეოზინოფილიით და სისტემური სიმპტომებით [DRESS], მწვავე გენერალიზებული ეგზანთემატოზური პუსტულოზი [AGEP]), ზოგადად თავი უნდა აარიდოთ ყველა ბეტა-ლაქტამს და კარბაპენემს. ამ შემთხვევაში, გამოიყენება ქლორამფენიკოლი (100 მგ/კგ დღეში ინტრავენურად გაყოფილი დოზებით ყოველ ექვს საათში, მაქსიმუმ 4 გ/დღეში დოზამდე) ანტიბიოტიკის მისაღები ალტერნატიული არჩევანია, თუმცა მისი ხელმისაწვდომობა შეზღუდულია. მენინგოკოკური შტამების ქლორამფენიკოლის მიმართ რეზისტენტობა იშვიათად არის აღწერილი [36].

ფტორქინოლონები ასევე პოტენციური ალტერნატივაა მენინგოკოკური ინფექციის მქონე პაციენტებში, რომლებსაც არ შეუძლიათ ბეტა-ლაქტამების ან კარბაპენემების გამოყენება. მიუხედავად იმისა, რომ ფტორქინოლონები შეიძლება შესაფერისი იყოს ზოგიერთი პაციენტისთვის, ფტორქინოლონების მიმართ რეზისტენტობა გაიზარდა და ანტიბიოტიკების ამ კლასის გამოყენება თავიდან უნდა იქნას აცილებული იმ ადგილებში, სადაც ცნობილია ამ აგენტების მიმართ რეზისტენტობა. სისტემური ინფექციის კლინიკური გამოცდილება უკიდურესად შეზღუდულია და ოპტიმალური დოზირება გაურკვეველია. მაგალითად, ერთ-ერთმა ფარმაკოკინეტიკურმა კვლევამ აჩვენა, რომ მოზრდილებში ლევოფლოქსაცინის 500 მგ ინტრავენურად ყოველ 12 საათში შეყვანა საკმარისი იქნებოდა N. meningitidis-ის სამკურნალოდ, თუ მიკ-ები <0.1-დან 0.2 მკგ/მლ-მდეა [37]; თუმცა, სხვა ექსპერტები განიხილავენ ლევოფლოქსაცინის უფრო მაღალ დოზას (მაგ. 750 მგ ყოველ 12 საათში). ორივე შემთხვევაში, დოზის კორექტირება შეიძლება საჭირო გახდეს თირკმლის ფუნქციის დარღვევის მქონე პაციენტებში ტოქსიკურობის გაზრდილი რისკის გამო [38].

თუ გამოიყენება მესამე თაობის ცეფალოსპორინის გარდა სხვა აგენტი, პაციენტებმა უნდა გაიარონ შემდგომი ერადიკაციული თერაპია ნაზოფარინგეალური მატარებლობის სავარაუდო შემთხვევისთვის.

თერაპიის ხანგრძლივობა — თერაპიაზე ადეკვატური პასუხი მოიცავს ცხელების გაქრობას, არტერიული წნევის სტაბილიზაციას, ფსიქიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას და ჰემატოლოგიური პარამეტრების სტაბილიზაციას. განმეორებითი ზურგის ტვინის  პუნქცია, როგორც წესი, არ არის საჭირო, რადგან მოსალოდნელი კლინიკური გაუმჯობესება სწრაფია.

ანტიბიოტიკოთერაპიის ზუსტი ხანგრძლივობა განსხვავდება პაციენტის ასაკის, საწყისი დაავადების სიმძიმისა და თერაპიაზე რეაქციის მიხედვით:

● მოზრდილები – მოზრდილებისთვის, მენინგოკოკური მენინგიტის სამკურნალოდ, uptodate გვთავაზობს მინიმუმ ოთხი დღის განმავლობაში სრულ თერაპიას. პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ მძიმე გამოვლინება და/ან თერაპიაზე დაგვიანებული რეაქცია, მიზანშეწონილია მკურნალობის შვიდ დღემდე გახანგრძლივება.

● ბავშვები – ბავშვებისთვის, uptodate როგორც წესი, რეკომენდაციას უწევს ხუთიდან შვიდ დღემდე მკურნალობის ხანგრძლივობას; ეს რეკომენდაცია შეესაბამება ამერიკის პედიატრთა აკადემიის მითითებებს [25].

არ არის აუცილებელი შვიდ დღეზე მეტი ხნით მკურნალობა თუ მენინგოკოკურ დაავადებას  მეორადი ინფექცია არ ართულებს.

თერაპიის ოპტიმალური ხანგრძლივობის შესახებ ინფორმაცია შეზღუდულია. ინვაზიური მენინგოკოკური ინფექციის 527 შემთხვევის დაკვირვებით კვლევაში, რომელიც მოხდა იმ პერიოდში, როდესაც რეკომენდებული ხანგრძლივობა შეიცვალა შვიდიდან ოთხ დღემდე, სიკვდილიანობის და გართულებების მაჩვენებლები შედარებული იყო ორივე ხანგრძლივობის მიხედვით [28]. ეპიდემიის პირობებშიც შესწავლილია მოკლევადიანი კურსები და შედარებით ეფექტური ჩანს უფრო ხანგრძლივ კურსებთან შედარებით.

წინა კვლევებით ვარაუდობდნენ, რომ შვიდი დღე შედარებული იყო უფრო ხანგრძლივ მკურნალობასთან და შვიდი დღე ადრე სასურველი ხანგრძლივობა იყო [22,39].

ცხვირის მატარებლობის აღმოფხვრა შერჩეული პაციენტებისთვის — ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადების მქონე პაციენტებმა, რომლებიც მკურნალობდნენ მესამე თაობის ცეფალოსპორინის გარდა სხვა აგენტით, საავადმყოფოდან გაწერამდე უნდა მიიღონ ქიმიოპროფილაქტიკა სავარაუდო ნაზოფარინგეალური მატარებლობის  აღმოსაფხვრელად, რათა თავიდან აიცილონ ინფექციის შემდგომი გადაცემა ახლო კონტაქტებზე [40-42]. მესამე თაობის ცეფალოსპორინების გარდა სხვა ანტიმიკრობული საშუალებებით მკურნალობა საიმედოდ არ ანადგურებს N. meningitidis-ის ნაზოფარინგეალურ მატარებლობას.

ასეთი პაციენტებისთვის ქიმიოპროფილაქტიკის რეჟიმები იგივეა, რაც ექსპოზიციის შემდგომი პროფილაქტიკისთვის.

ეპიდემიის დროს შეზღუდული რესურსების პირობებში გათვალისწინებელი ფაქტორები  — ეპიდემიის დროს მენინგოკოკური მენინგიტის საეჭვო შემთხვევების შემთხვევაში, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) რეკომენდაციას უწევს ხუთდღიან პარენტერალურ ცეფტრიაქსონს [43]. მკურნალობა შეიძლება გაგრძელდეს, თუ გამოჯანმრთელება დაგვიანებულია. ქლორამფენიკოლი ემპირიული მკურნალობისთვის უნდა განიხილებოდეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც ცეფტრიაქსონი ან ცეფოტაქსიმი არ არის ხელმისაწვდომი. ნიგერში მენინგოკოკური მენინგიტის ეპიდემიის დროს დაავადების საეჭვო 510 პაციენტის (441 15 წლამდე ასაკის) რანდომიზებულ კვლევაში, კუნთშიდა ცეფტრიაქსონის ერთჯერადი დოზა ისეთივე ეფექტური იყო, როგორც ხანგრძლივი მოქმედების ქლორამფენიკოლის ერთჯერადი დოზა [44]. მკურნალობის წარუმატებლობის მაჩვენებელი სამი დღის შემდეგ ორივე ჯგუფში 9 პროცენტი იყო, ხოლო სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 5-დან 6 პროცენტამდე. შედეგები მსგავსი იყო N. meningitidis-ით გამოწვეული დადასტურებული მენინგიტის მქონე პაციენტებში.

გლუკოკორტიკოიდების შეწყვეტა — ემპირიული დექსამეტაზონი ხშირად ენიშნებათ ბაქტერიული მენინგიტის მქონე მოზრდილებსა და ბავშვებს მიკრობიოლოგიური მონაცემების მოლოდინში. თუმცა, მენინგოკოკური მენინგიტისა და სეფსისის დიაგნოზის მქონე პაციენტებისთვის დექსამეტაზონით მკურნალობის გაგრძელების გადაწყვეტილება საკამათოა, რადგან დექსამეტაზონის გამოყენების დამადასტურებელი მონაცემების უმეტესობა დადასტურებულია პნევმოკოკური მენინგიტის მქონე პირებშია [45-47].

ბევრი ექსპერტი წყვეტს დექსამეტაზონის მიღებას მენინგოკოკური მენინგიტის მქონე პაციენტებში, მისი გამოყენების დამადასტურებელი შეზღუდული მონაცემების გათვალისწინებით. თუმცა, სხვები აგრძელებენ დექსამეტაზონის გამოყენებას [48] და მცირე შემთხვევების ანგარიშებში აღმოჩნდა ჰოსპიტალიზაციის ხანგრძლივობის შემცირება გვერდითი მოვლენების გაზრდის გარეშე [49].

გლუკოკორტიკოიდების ფარმაკოლოგიური დოზების შესაძლო როლი სეპტიური შოკის და დექსამეტაზონის შესაძლო როლი ბაქტერიული მენინგიტის დროს ცალკე განიხილება.

შოკის მკურნალობა — სისხლძარღვოვანი კოლაფსი და შოკი მენინგოკოკური დაავადების ხშირი ადრეული გამოვლინებებია, რომლებიც ძირითადად გამოწვეულია ბაქტერიული პროდუქტით ლიპოოლიგოსაქარიდით, რომელიც ძლიერი ტოქსინია. სეპტიკური შოკის რეანიმაციული ღონისძიებების დეტალები დეტალურად განხილულია  ცალკე.

ცილა C-ს კონცენტრატი — მძიმე მენინგოკოკური სეფსისის დროს, ცილა C-ს აქტივაცია დაქვეითებულია [50]. მძიმე მენინგოკოკური სეფსისის დროს,  aptudate გვირჩევს ცილა C-ს კონცენტრატის გამოყენებას, თუმცა ის არ არის დამტკიცებული აშშ-ს სურსათისა და წამლის ადმინისტრაციის მიერ ამ მდგომარეობის დროს. ცილა C-ს რეკომენდებული დოზაა 100-დან 120 საერთაშორისო ერთეული/კგ–მდე თავდაპირველად, რასაც მოჰყვება ყოველ ექვს საათში სამი შემდგომი დოზა 60-დან 80 საერთაშორისო ერთეულ/კგ–მდე. (იხილეთ „მენინგოკოკური ინფექციის კლინიკური გამოვლინებები“.)

შეზღუდული მონაცემები მიუთითებს, რომ ცილა C-ს კონცენტრატი შეიძლება სასარგებლო იყოს მენინგოკოკური სეფსისის და პურპურა ფულმინანსის მქონე პაციენტებში [51]:

● რანდომიზებულ კვლევაში, რომელშიც მონაწილეობდა პურპურა ფულმინანსის და მენინგოკოკური სეფსისის მქონე 40 ბავშვი, ცილის C კონცენტრატით მკურნალობა ასოცირდებოდა კოაგულოპათიის გაქრობასთან გვერდითი მოვლენების გარეშე; ამპუტაციის მაჩვენებელში ან სიკვდილიანობაში მნიშვნელოვანი განსხვავება არ დაფიქსირებულა [52].

● ცილის C ჩანაცვლების ღია კვლევაში 36 პაციენტში (საშუალო ასაკი 12 წელი) პურპურა ფულმინანსით, გადარჩენის მაჩვენებელი გაუმჯობესდა და ამპუტაციები ნაკლები იყო, ვიდრე ისტორიული საკონტროლო ჯგუფიდან იყო პროგნოზირებული [53]. თუმცა, ცილის C კონცენტრატის გამოყენების მხარდამჭერი შეზღუდული მონაცემების გამო, ის ხშირად არ გამოიყენება მენინგოკოკური ინფექციების თერაპიაში.

დამხმარე თერაპია –  რადგან მენინგოკოკური ინფექციის მქონე პაციენტებში შოკის შემთხვევები ხშირია, თერაპია შესაძლებლობის შემთხვევაში უნდა ჩატარდეს მესამეული ჯანდაცვის სამედიცინო დაწესებულებაში. თუ მენინგოკოკური სეფსისის მქონე პაციენტები საავადმყოფოებში ასეთი შესაძლებლობების გარეშე მოხვდებიან, მათ უნდა ჩაუტარდეთ შესაბამისი ანტიმიკრობული თერაპიით მკურნალობა და დაუყოვნებლივ გადაიყვანონ სრულად დაკომპლექტებულ ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში. ვაზოპრესორული და აგრესიული სითხის შევსება სეპტიკური შოკის მართვის განუყოფელი კომპონენტებია.

გართულებების მკურნალობა

დისემინირებული სისხლძარღვშიდა კოაგულაცია და ფულმინანტური პურპურა– ანტიმიკრობული საშუალებებით ადრეული და აგრესიული ჩარევები და სისხლძარღვთა პერფუზიის მხარდაჭერა დისემინირებული სისხლძარღვშიდა კოაგულაციის (DIC) და ფულმინანტური პურპურას პრევენციის გასაღებია. ფულმინანტური პურპურის განვითარების შემდეგ, ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება საჭირო გახდეს დაზიანებების ქირურგიული დებრიდაცია და კანის გადანერგვა. კიდურების ან თითების ღრმა ნეკროზი შეიძლება საჭიროებდეს ამპუტაციას [54].

დისემინირებული სისხლძარღვშიდა კოაგულაციის (DIC) და ფულმინანური პურპურის მართვა, გამომწვევი მიზეზის მიუხედავად, ცალკე განიხილება. (იხილეთ „დისემინირებული სისხლძარღვშიდა კოაგულაციის (DIC) შეფასება და მართვა მოზრდილებში“ და „მენინგოკოკური ინფექციის კლინიკური გამოვლინებები“, განყოფილება „DIC და ფულმინანური პურპურა“.)

მენინგოკოკურ ინფექციასთან დაკავშირებული ფულმინანური პურპურას სამკურნალოდ შეფასდა სხვადასხვა ჩარევა, მათ შორის პლაზმაფერეზი [52,55,56] და მიკროქირურგიული არტერიოლიზი [54,57]. თუმცა, არ არსებობს მკაფიო მტკიცებულება სხვა ეტიოლოგიის ფულმინანური პურპურას მკურნალობის ზოგადი მიდგომის გარდა სხვა ზომების სარგებლის შესახებ.

სხვა სიცოცხლისთვის საშიში გართულებები  –  სხვა ძირითადი სიცოცხლისთვის საშიში გართულებები, რომლებიც თერაპიას საჭიროებს, მოიცავს მწვავე რესპირატორული დისტრეს სინდრომის (ARDS), ნევროლოგიურ შედეგებს, კომიდან ინსიპიდუსამდე, ნოზოკომიურ პნევმონიას, რომელიც გამოწვეულია სუპერინფექციით ან ასპირაციით  და პერიკარდიტს.

პირველადი ჩირქოვანი მენინგოკოკური პერიკარდიტი შეიძლება განსაკუთრებით მზაკვრული იყოს, გამოვლინდეს პერიკარდიუმის მასიური ეფუზიით და ტამპონადით. პერიკარდიოცენტეზი ხშირად ნაჩვენებია ჰემოდინამიკური ფუნქციის გაუმჯობესებისთვის.

ამის საპირისპიროდ, სტერილური პერიკარდიტი, პოსტინფექციური იმუნური კომპლექსის გართულება, შეიძლება გამოვლინდეს გამოჯანმრთელების დროს და რეაგირებდეს ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატებზე.

პროგნოზი  – სანამ ანტიბიოტიკები და იმუნური შრატი ხელმისაწვდომი გახდებოდა, მენინგოკოკური ინფექციის სიკვდილიანობა 70-დან 90 პროცენტამდე იყო [58]. მენინგოკოკური დაავადების პროგნოზი მკვეთრად გაუმჯობესდა სულფონამიდების შემოღებით 1930-იანი წლების ბოლოს, რასაც ათი წლის შემდეგ პენიცილინი მოჰყვა. დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების (CDC) მონაცემებით, შეერთებულ შტატებში სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 10-დან 15 პროცენტამდეა [59]. ეს სიკვდილიანობის მაჩვენებელი მსგავსია 1960-იანი წლების ბოლოს არსებული მაჩვენებლისა, მიუხედავად დამხმარე თერაპიის მნიშვნელოვანი მიღწევებისა [60-62].

რამდენიმე კვლევამ სცადა მენინგოკოკური სეფსისის შედეგის პროგნოზული კრიტერიუმების დადგენა [4,63]. ესპანურ კვლევაში სიკვდილის ძირითადი მნიშვნელოვანი დამოუკიდებელი პროგნოზირების ფაქტორები იყო ჰემორაგიული დიათეზი, ფოკალური ნევროლოგიური ნიშნები და ასაკი ≥60 წელი (შანსების თანაფარდობა [OR] 101, 25 და 10, შესაბამისად) [4].

ადრეული ანტიბიოტიკოთერაპია კარგ შედეგებთან იყო დაკავშირებული.

სიკვდილიანობის გაზრდილი მაჩვენებელი დაკავშირებულია აფეთქებებთან სპორადულ მენინგოკოკურ დაავადებასთან შედარებით. ამ განსხვავების მასშტაბები ილუსტრირებული იყო 1994 წლიდან 2002 წლამდე შეერთებულ შტატებში შემთხვევების რეტროსპექტულ ანალიზში [64]. აქტიური მეთვალყურეობის შედეგად გამოვლინდა 668 შემთხვევა, რომელთაგან 229 პაციენტი (69 კლასტერი) აკმაყოფილებდა საზოგადოებაში შეძენილს ან ორგანიზაციული აფეთქების კრიტერიუმებს. ასაკის, სეროჯგუფის და კლინიკური სურათის კონტროლის შემდეგ, აფეთქებასთან დაკავშირებული შემთხვევები ასოცირდებოდა მნიშვნელოვნად მაღალ სიკვდილიანობის მაჩვენებელთან, ვიდრე სპორადული შემთხვევები (21 11 პროცენტის წინააღმდეგ; OR 3.3, 95% CI 2.0-5.5).

ჰიპერვირულენტური მენინგოკოკური შტამების არსებობა (კლონური კომპლექსი 11) ასევე ასოცირდება სეფსისის გაზრდილ შემთხვევებთან და არახელსაყრელ შედეგებთან. ეს კლონური კომპლექსი გვხვდება სეროტიპების უმეტესობაში, მაგრამ ყველაზე ხშირად გვხვდება C სეროჯგუფის შტამებში [65,66].

სქესმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს პროგნოზზე. ნიუ-იორკში ჩატარებულ ერთ კვლევაში, რომელშიც 2008-დან 2016 წლამდე ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადების 151 შემთხვევა იყო ჩართული, ქალებში უფრო მაღალი ლეტალური მაჩვენებელი დაფიქსირდა (კორექტირებული ფარდობითი რისკი [RR] 2.1, 95% CI 1.2-3.8); მენინგიტით დაავადებულ პაციენტებში RR იყო 13.7 (95% CI 3.2-58.1) [67]. ამ განსხვავებების საფუძველი გაურკვეველია.

პრევენცია

N. meningitidis ვრცელდება დიდი სასუნთქი გზების წვეთებით ან სასუნთქი გზების სეკრეტებთან პირდაპირი კონტაქტით. მენინგოკოკური ინფექციის პრევენციის მეთოდები მოიცავს ანტიმიკრობულ ქიმიოპროფილაქტიკას ინდექსური შემთხვევის იდენტიფიცირების შემდეგ, წვეთოვანი ინფექციის მიმართ სიფრთხილის ზომების გამოყენებას, ვაქცინაციას კონტაქტამდე და კონტაქტის თავიდან აცილებას [2].

წვეთოვანი ინფექციის სიფრთხილის ზომები  –  წვეთოვანი ინფექციის სიფრთხილის ზომები უნდა გაგრძელდეს ეფექტური ანტიბიოტიკების დანიშვნიდან 24 საათის განმავლობაში პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ საეჭვო ან დადასტურებული N. meningitidis ინფექცია [2]. 24 საათის შემდეგ, სიცოცხლისუნარიანი ორგანიზმების იზოლირება აღარ არის შესაძლებელი ნამკურნალები პაციენტებისგან.

ანტიმიკრობული ქიმიოპროფილაქტიკა

კონტაქტის შემდეგ — ანტიმიკრობული ქიმიოპროფილაქტიკა პირველად წარმატებით გამოიყენეს მენინგოკოკური ინფექციის გავრცელების შესაჩერებლად 1930-იან წლებში [68]. სპორადული მენინგოკოკური დაავადებით დაავადებული პაციენტების ახლო კონტაქტში მყოფი პირების შეტევის მაჩვენებელი დაახლოებით 4-ია 1000 კონტაქტში მყოფ პირზე (0.4 პროცენტი), რაც 500-დან 800-ჯერ მეტია, ვიდრე ზოგადი პოპულაციის შემთხვევაში [69,70].

ჩვენებები — ქიმიოპროფილაქტიკა ნაჩვენებია მენინგოკოკური ინფექციით დაავადებულ პაციენტებთან ახლო კონტაქტში მყოფ პირებში და უნდა ჩატარდეს კონტაქტის შემდეგ რაც შეიძლება ადრე [70,71]. მიუხედავად იმისა, რომ „ახლო კონტაქტი“ ნათლად არ არის განსაზღვრული, ის ზოგადად ეხება იმ პირებს, რომლებსაც ჰქონდათ ხანგრძლივი (>8 საათი) კონტაქტი პაციენტთან ახლოს, დაახლოებით 90 სანტიმეტრ მანილზე (<3 ფუტი) ან რომლებიც უშუალოდ იმყოფებოდნენ პაციენტის პირის ღრუს სეკრეტებთან პაციენტის სიმპტომების დაწყებამდე შვიდი დღის განმავლობაში და შესაბამისი ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებიდან 24 საათამდე პერიოდში [2].

ახლო კონტაქტებში შეიძლება შედიოდნენ შემდეგი გზით ინფიცირებულ პირები [2,70]:

● ოჯახის წევრები, თანაცხოვრებლები, ახლო კონტაქტები, ბავშვთა მოვლის ცენტრში მყოფი პირები, საერთო საცხოვრებლებში ინფიცირებულ ახალგაზრდები, სასწავლო ცენტრებში ინფიცირებულ სამხედრო წვეულებებზე ინფიცირებულები

● მოგზაურები, რომლებსაც პირდაპირი კონტაქტი ჰქონდათ ინდექსირებული პაციენტის რესპირატორულ სეკრეტებთან ან რომლებიც ხანგრძლივი ფრენის დროს (ანუ ≥8 საათის განმავლობაში) ინდექსირებული პაციენტის გვერდით ისხდნენ

● პირები, რომლებსაც პირის ღრუს სეკრეტებთან კონტაქტი ჰქონდათ (მაგ. ინტიმური – კოცნა, პირიდან პირში რეანიმაცია, ენდოტრაქეული ინტუბაცია ან ენდოტრაქეული მილის მართვა)

პროფილაქტიკა არ არის ნაჩვენები, თუ ინდექსირებულ შემთხვევასთან კონტაქტი ხანმოკლეა. ეს მოიცავს ჯანდაცვის მუშაკების უმრავლესობას, თუ არ ხდება რესპირატორულ სეკრეტებთან პირდაპირი კონტაქტი (როგორიცაა ინტუბაცია). რისკის ქვეშ მყოფ ჯანდაცვის მუშაკებში  მაჩვენებელი გაზრდილია ზოგად პოპულაციასთან შედარებით, მაგრამ რისკის აბსოლუტური ზრდა ძალიან მცირეა და შესაბამისად, ანტიმიკრობული პროფილაქტიკა არ არის რეკომენდებული ჯანდაცვის მუშაკებისთვის, რომლებსაც არ ჰქონიათ პირდაპირი კონტაქტი რესპირატორულ სეკრეტებთან [70,72].

ოროფარინგეალური ან ნაზოფარინგეალური კულტურები არ არის სასარგებლო ქიმიოპროფილაქტიკის საჭიროების დასადგენად და შეიძლება ზედმეტად გადადოს ამ პრევენციული ღონისძიების დაწყება [70].

ქიმიოპროფილაქტიკის დამადასტურებელი მტკიცებულებები შეზღუდულია, მაგრამ ჩვენ მას ვემხრობით მაღალი რისკის მქონე პირებში მენინგოკოკური ინფექციის პოტენციური სიმძიმის გამო.

პროფილაქტიკის დრო — ანტიმიკრობული ქიმიოპროფილაქტიკა უნდა ჩატარდეს რაც შეიძლება ადრე (იდეალურია, ინდექსრებული პაციენტის იდენტიფიცირებიდან <24 საათში). ინდექსის შემთხვევასთან კონტაქტიდან 14 დღის შემდეგ ჩატარებული ქიმიოპროფილაქტიკა, სავარაუდოდ, შეზღუდული ან საერთოდ არ არის ღირებული და შესაბამისად, არ არის რეკომენდებული აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების (CDC) მიერ [70].

კონტაქტებში მეორადი დაავადების მაჩვენებელი ყველაზე მაღალია ინდექსის პაციენტში დაავადების დაწყებისთანავე. მეორადი შემთხვევები, როგორც წესი, პირველადი შემთხვევიდან 10 დღის განმავლობაში ხდება, თუმცა იშვიათ შემთხვევებში აღწერილია უფრო ხანგრძლივი ინტერვალები [73].

მენინგოკოკური დაავადების სავარაუდო აფეთქების შემთხვევაში, როდესაც დადასტურებული შემთხვევები დაფიქსირდა, მენინგოკოკური დაავადების ძლიერი ეჭვის შემთხვევაში, ახლო კონტაქტების ქიმიოპროფილაქტიკის დასაწყებად საჭირო არ არის N. meningitidis-ის დადასტურების ლოდინი შემდგომ შემთხვევებში (მაგ.გრამუარყოფითი დიპლოკოკების იდენტიფიცირება, N. meningitidis ანტიგენის აღმოჩენა ცერებროსპინალურ სითხეში [CSF] ლატექსით ან ფორმალინით ფიქსირებული ქსოვილიდან იმუნოჰისტოქიმიით, ან როდესაც არსებობს ისეთი კლინიკური ნიშნები, როგორიცაა პურპურა) [71].

რეჟიმები  – ქიმიოპროფილაქტიკის რეჟიმის შერჩევის ინფორმირების მიზნით, კლინიცისტებმა უნდა გაიარონ კონსულტაცია ადგილობრივ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანოებთან. შეერთებულ შტატებში ინფორმაციის მოძიება ასევე შესაძლებელია დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის ვებსაიტზე.

● სასურველი რეჟიმები – ანტიმიკრობული პროფილაქტიკისთვის სასურველი რეჟიმებია რიფამპინი, ცეფტრიაქსონი და ციპროფლოქსაცინი [70,74]. აგენტის არჩევანი დამოკიდებულია საზოგადოებაში ანტიმიკრობულ მგრძნობელობაზე, პაციენტის ასაკსა და თანმხლებ დაავადებებზე, ასევე წამლის წამლთან ურთიერთქმედების პოტენციალზე. ქიმიოპროფილაქტიკისთვის ციპროფლოქსაცინის შერჩევამდე, კლინიცისტებმა რეგიონში ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტობის დაბალი მაჩვენებლების დასადასტურებლად ადგილობრივი ჯანდაცვის დეპარტამენტის ვებსაიტები უნდა მოიძიონ.

ამერიკის შეერთებული შტატების დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის მონაცემებით, ციპროფლოქსაცინი ქიმიოპროფილაქტიკისთვის არ უნდა იქნას გამოყენებული, თუ ადგილობრივ ტერიტორიაზე ბოლო 12 თვის განმავლობაში დაკმაყოფილებულია შემდეგი კრიტერიუმებიდან ორივე [75]:

• არსებობს ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული შტამებით გამოწვეული ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადების ორი ან მეტი შემთხვევის შესახებ ინფორმაცია

• ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადების ყველა დაფიქსირებული შემთხვევის ≥20 პროცენტი გამოწვეულია ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული შტამებით

ეს ინსტრუქცია უნდა დაიცვათ მანამ, სანამ 24 თვე არ გავა, სანამ ტერიტორიაზე ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული შტამებით გამოწვეული ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადების არცერთი შემთხვევა არ დაფიქსირდება.

ქინოლონების მიმართ რეზისტენტობა სულ უფრო ხშირად აღინიშნება შეერთებულ შტატებში და ასევე აღმოჩენილია მთელ მსოფლიოში [76,77]. დაავადების შემთხვევების საერთო შემცირების მიუხედავად, აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრმა (CDC) ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადების შემთხვევების ზრდა დააფიქსირა, საშუალოდ წელიწადში 1.25 შემთხვევიდან (2011 წლიდან 2018 წლამდე) წელიწადში 9.7 შემთხვევამდე (2019 წლიდან 2021 წლამდე) [75]. 2019 წლიდან 2020 წლამდე, რვა შტატში აღმოჩენილი იქნა N. meningitidis-ის 11 ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული, ბეტა-ლაქტამაზას წარმომქმნელი იზოლატი [15]. 2024 წელს, რამდენიმე შტატმა გამოსცა რეკომენდაციები ციპროფლოქსაცინის გამოყენების საწინააღმდეგოდ ექსპოზიციის შემდგომი პროფილაქტიკისთვის, მას შემდეგ, რაც ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული N. meningitidis-ის ადგილობრივი მაჩვენებლების ზრდამ CDC-ის მიერ ციპროფლოქსაცინის თავიდან აცილების ზღურბლს მიაღწია [78-81]. სხვა ქვეყნებმაც დააფიქსირეს ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული მენინგოკოკური იზოლატების მსგავსი ზრდა [82-84].

● ალტერნატიული რეჟიმები – აზითრომიცინი პროფილაქტიკის ალტერნატიული საშუალებაა, თუ სასურველი აგენტების გამოყენება შეუძლებელია (მაგ. თუ რიფამპინი და ცეფტრიაქსონი უკუნაჩვენებია ციპროფლოქსაცინის მიმართ რეზისტენტული N. meningitidis-ის ზემოქმედების დროს). მოზრდილებში აზითრომიცინის დოზაა 500 მგ პერორალურად ერთჯერადი დოზის სახით; ბავშვებში დოზაა 10 მგ/კგ პერორალურად ერთჯერადი დოზის სახით (მაქსიმალური დოზა 500 მგ). მიუხედავად იმისა, რომ აზითრომიცინს აქვს მნიშვნელოვანი აქტივობა მენინგოკოკის წინააღმდეგ, ის არ არის რეკომენდებული ქიმიოპროფილაქტიკის პირველი რიგის საშუალებად, რადგან ის ამ ჩვენებისთვის კარგად არ არის შესწავლილი.

დაავადების პრევენციაში ანტიმიკრობული პროფილაქტიკის კლინიკური ეფექტურობის დამადასტურებელი მტკიცებულებები შეზღუდულია. პროფილაქტიკის პოტენციური კლინიკური სარგებელი გამომდინარეობს კვლევებიდან, რომლებიც ადასტურებს ცხვირ-ხახის მატარებლობის აღმოფხვრას ანტიმიკრობული საშუალებებით.

კერძოდ, 2013 წელს ჩატარებულმა 24 რანდომიზირებული კლინიკური კვლევის მეტაანალიზმა შეაფასა ანტიბიოტიკური მკურნალობის ეფექტურობა ცხვირ-ხახის მატარებლობის აღმოსაფხვრელად მკურნალობიდან ერთი-ორი კვირის შემდეგ [85]. აღინიშნა შემდეგი დასკვნები:

● რიფამპინი (ფარდობითი რისკი [RR] 0.20, 95% CI 0.14-0.29) და ციპროფლოქსაცინი (RR 0.03, 95% CI 0.00-0.42) მნიშვნელოვნად ეფექტური იყო N. meningitidis-ის მატარებლობის აღმოფხვრაში პლაცებოსთან შედარებით ერთიდან ორ კვირამდე პერიოდში. რიფამპინი ეფექტური დარჩა თერაპიის დასრულებიდან ოთხ კვირამდე, თუმცა დაფიქსირდა რეზისტენტული იზოლატები.

● ერთი კვლევის შედეგების საფუძველზე, ცეფტრიაქსონი უფრო ეფექტური იყო, ვიდრე რიფამპინი (RR 5.93, 95% CI 1.22-28.68) N. meningitidis-ის მატარებლობის აღმოფხვრაში ერთიდან ორ კვირამდე დაკვირვების შემდეგ. ცეფტრიაქსონი პლაცებოსთან შედარებით არცერთ კვლევაში არ შეფასებულა და პრეპარატი უნდა იქნას პარენტერალურად მიღებული.

● აღმოფხვრის კლინიკური ეფექტურობის შეფასება შეუძლებელი იყო, რადგან ანტიბიოტიკების ან პლაცებოს მიღების შემდეგ დაავადების შემთხვევები არ დაფიქსირებულა.

ახლო კონტაქტების დაკვირვება — პროფილაქტიკის მიმღები ახლო კონტაქტების დაკვირვება კონტაქტიდან სულ მცირე 10 დღის განმავლობაში, ასევე მენინგოკოკური ინფექციის ნიშნებისა და სიმპტომების შესახებ კონსულტირება უზრუნველყოფს ნებისმიერი მეორადი შემთხვევის სწრაფ მკურნალობას, რომელიც შეიძლება წარმოიშვას.

პაციენტები, რომლებიც იღებენ კომპლემენტის ინჰიბიტორებს —  UpToDate გვთავაზობს, რომ კომპლემენტის ინჰიბიტორებით ნამკურნალებ პაციენტებს, მენინგოკოკური ვაქცინაციის (მათ შორის MenACWY და MenB ვაქცინაციის) განახლებული კურსის გარდა მიიღონ ანტიმიკრობული პროფილაქტიკა მთელი პერიოდის განმავლობაში,.

კომპლემენტის ინჰიბიტორების გამოყენებისას მენინგოკოკური ინფექციის პროფილაქტიკისთვის ანტიმიკრობული პროფილაქტიკა მოიცავს პენიცილინ V-ს (მოზრდილებისთვის, 500 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ; ≥ 3 წელზე  მეტი ასაკის ბავშვებისთვის, 250 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ; 3 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის, 125 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ). პენიცილინის მიმართ ალერგიის არსებობის შემთხვევაში, მენინგოკოკის წინააღმდეგ შედარებით ვიწრო სპექტრისა და ეფექტურობის საფუძველზე, შესაძლებელია მაკროლიდის, მაგალითად აზითრომიცინის (მოზრდილებში, 500 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ; ბავშვებში, 5 მგ/კგ პერორალურად დღეში ერთხელ [მაქსიმალური დოზა 500 მგ]) ჩანაცვლება.

ვინაიდან არც ვაქცინაცია და არც ანტიმიკრობული პროფილაქტიკა არ წარმოადგენს მენინგოკოკური დაავადების ყველა შემთხვევის პრევენციის საწინდარს, კომპლემენტის ინჰიბიტორებზე მყოფი პაციენტები უნდა იყვნენ ინფორმირებულნი ინფექციის რისკის შესახებ და უნდა იყვნენ წახალისებულნი, დაუყოვნებლივ მიმართონ ექიმს, თუ გამოვლინდება მენინგოკოკური დაავადების რაიმე სიმპტომი (ცხელება, თავის ტკივილი, გონებრივი მდგომარეობის ცვლილება, გამონაყარი). (იხილეთ „მენინგოკოკური ინფექციის კლინიკური გამოვლინებები“).

●C5 ინჰიბიტორები – C5 ინჰიბიტორები (მაგ. ეკულიზუმაბი, რავულიზუმაბი, ზილუკოპლანი, პოზელიმაბი და კროვალიმაბი) წარმოადგენენ მონოკლონურ ანტისხეულებს, რომლებიც გამოიყენება კომპლემენტით განპირობებული ჰემოლიზური ურემიული სინდრომის, პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურიის, მიასთენია გრავისის და სხვა აუტოიმუნური დაავადებების სამკურნალოდ. C5 ინჰიბიტორების მიღება დაკავშირებულია მენინგოკოკური ინფექციის რისკის 1000-დან 2000-ჯერ გაზრდასთან [86] და აღწერილია სიცოცხლისთვის საშიში და ფატალური მენინგოკოკური ინფექციების შემთხვევები [87].

ინვაზიური მენინგოკოკური დაავადება განვითარდა პაციენტებში, რომლებიც იღებდნენ C5 ინჰიბიტორებს მენინგოკოკური ვაქცინების მიღების მიუხედავად (როგორც MenA/C/W/Y ცილა-პოლისაქარიდის ვაქცინები, ასევე MenB-ის მიმართულების ვაქცინები), მათ შორის არატიპირებადი შტამებით გამოწვეული ინფექციები, რომლებიც არ შედის ამ ვაქცინების სამიზნეებში [86,88]. ეს განპირობებულია როგორც კომპლემენტით განპირობებული ბაქტერიციდული აქტივობის, ასევე კომპლემენტით განპირობებული ოპსონური ფუნქციების C5 ინჰიბიტორების მიერ ინჰიბირებით. მიუხედავად იმისა, რომ პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკების გამოყენების დამადასტურებელი მკაფიო მტკიცებულებები არ არსებობს, პროფილაქტიკის მომხმარებლებში დაავადების დაწყებამდე გახანგრძლივებული დროის ტენდენცია შეინიშნება [89,90]. თუმცა, ინფექციის განვითარების შემთხვევაში, ასევე არსებობს პენიცილინის მიმართ არამგრძნობელობის გაზრდის ტენდენცია, რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს რეჟიმის შერჩევაზე.

● C1 და C3 ინჰიბიტორები – კომპლემენტის გზის ცილა C1-ების (სიტუმლიმაბი) და C3-ის (პეგცეტაკლოპანი) წინააღმდეგ მიმართულმა მონოკლონურმა ანტისხეულებმა ასევე შეიძლება გაზარდონ მენინგოკოკური ინფექციების რისკი. ეს რისკი, ძირითადად, მოქმედების მექანიზმიდან და დაკავშირებული C5 ინჰიბიტორების გამოყენების მონაცემებიდან გამომდინარეობს. ანტიმიკრობული პროფილაქტიკისა და ვაქცინაციის რეკომენდაციები მსგავსია C5 ინჰიბიტორების რეკომენდაციებისა.

მიუხედავად იმისა, რომ პეგცეტაკოპლანის (C3-მიზნობრივი თერაპია) მიმღები 464 პაციენტის მრავალჯერადმა კლინიკურმა კვლევამ და პოსტმარკეტინგულმა მონაცემებმა ინვაზიური მენინგოკოკური ინფექციების შემთხვევები არ გამოავლინა [91], მენინგოკოკური სეფსისის შემთხვევები დაფიქსირდა [92].

კომპლემენტის ინჰიბიტორებით ნამკურნალებ პაციენტებს, მენინგოკოკური დაავადების გარდა, სხვა ინფექციების განვითარების რისკიც აქვთ. სხვა ინფექციური რისკებისა და მათი პრევენციის შესახებ დეტალები ამ სტატიაში არ განიხილება.

ვაქცინაცია — მენინგოკოკური ვაქცინები და იმუნიზაციის ჩვენებები ცალკე განიხილება.

სხვა ლოკალიზაციის  N. MENINGITIDIS-ის  მართვა

ურეთრიტი — მენინგოკოკური ურეთრიტი არ განსხვავდება მწვავე გონოკოკური ურეთრიტისგან (გენიტოურინარული ინფექციის უფრო გავრცელებული მიზეზი) კლინიკური ნიშნებისა და გრამის წესით შეღებვის მიხედვით [93,94]. თუმცა, გონორეის ნუკლეინის მჟავის ამპლიფიკაციის ტესტი (NAAT) უარყოფითია მენინგოკოკური ურეთრიტის დროს. ორივე პათოგენი მგრძნობიარეა მსგავსი ანტიბაქტერიული საშუალებების მიმართ (მაგ. ცეფტრიაქსონი), ამიტომ სავარაუდო გონორეის ინფექციების მკურნალობა, როგორც წესი, ეფექტური იქნება გენიტოურინარული ტრაქტის მენინგოკოკური ინფექციების მქონე პაციენტებისთვის (მათ შორის ურეთრიტი, ეპიდიდიმიტი და მენჯის ანთებითი დაავადება).

ინფექციის სხვა იშვიათი ლოკალიზაცია – ინფექციის სხვა იშვიათი ლოკალიზაციის სამკურნალოდ გამოყენებული ანტიმიკრობული რეჟიმები (მაგ. ართრიტი, პერიკარდიტი, პნევმონია) მოიცავს ცეფტრიაქსონს (2 გ ყოველ 24 საათში მოზრდილებისთვის ან 50 მგ/კგ [მაქსიმუმ 2 გ] ყოველ 12-24 საათში ბავშვებისთვის) ან პენიცილინ G-ს მაღალი დოზა (მოზრდილებისთვის 4 მილიონი ერთეული ინტრავენურად [IV] ყოველ ოთხ საათში; ბავშვებისთვის 300,000 ერთეული/კგ დღეში გაყოფილი დოზით ყოველ ექვს საათში [ჩვეულებრივი მაქსიმალური დოზა 12 მილიონი ერთეული/დღეში]). მკურნალობის ხანგრძლივობის დასადგენად შეზღუდული მონაცემები არსებობს; რეჟიმები, როგორც წესი, ხუთიდან შვიდ დღემდე ინიშნება, მაგრამ პერიკარდიტის მქონე პაციენტებში შეიძლება ორ კვირამდე გაგრძელდეს.

ანტიმიკრობული თერაპიის გარდა, ზოგიერთი ინფექცია (როგორიცაა ართრიტი და პერიკარდიტი) ინფექციის ლოკალიზაციის ადგილიდან სითხის დრენირებას მოითხოვს.

შემთხვევითი ცხვირ–ხახის იზოლაცია — ზოგჯერ, N. meningitidis-ის აღმოჩენა ხდება სხვა მიზეზით აღებულ ყელში ან ცხვირ-ხახის კულტურაზე. ყველაზე გავრცელებული ჩვენებაა ფარინგიტი, რომელიც არ არის გამოწვეული N. meningitidis-ით. მიუხედავად იმისა, რომ N. meningitidis-ის ცხვირ-ხახის მატარებლობა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ინვაზიური დაავადების გადაცემასა და განვითარებაში, ინვაზიური დაავადების ან შემთხვევასთან კონტაქტის არარსებობის ან მიმდინარე აფეთქების დროს ყელში ან ცხვირ-ხახის კულტურაზე N. meningitidis-ის აღმოჩენის შემთხვევაში მკურნალობას არანაირი როლი არ აქვს.

საზოგადოებაში ცხვირ-ხახის მატარებლობის აღმოფხვრის მცდელობასთან დაკავშირებით რამდენიმე პრობლემა არსებობს:

● N. meningitidis-ის სპონტანური დაკარგვა და შეძენა ხშირია. ეს ილუსტრირებულია სამხედრო ახალწვეულებზე ჩატარებულ კვლევაში, რომელშიც 34 პროცენტმა დროთა განმავლობაში განიცადა მატარებლის სტატუსის ერთი ან მეტი ცვლილება [95].

● პროფილაქტიკის შემდეგ შეიძლება მოხდეს განმეორებითი კოლონიზაცია. ისრაელში ნახევრად დახურული კიბუცის მოსახლეობაში საზოგადოების მასშტაბით პროფილაქტიკური პროგრამის ფარგლებში, B სეროჯგუფის მენინგოკოკის კოლონიზაციის მაჩვენებელი საწყის ეტაპზე 4.6 პროცენტიდან სამ კვირაში 0 პროცენტამდე შემცირდა; შემდეგ ის ექვს თვეში 0.5 პროცენტამდე და ერთ წელიწადში 3.9 პროცენტამდე (საწყისი დონის მსგავსი) გაიზარდა [96].

● ანტიმიკრობულ პროფილაქტიკას არ გააჩნია დადასტურებული კლინიკური ეფექტურობა ეპიდემიის გარემოს გარეთ. ზემოთ ციტირებული მეტაანალიზი მოიცავდა ჯანმრთელ მატარებლებზე ჩატარებულ კვლევებს [85]. აღმოფხვრის კლინიკური ეფექტურობის შეფასება შეუძლებელი იყო, რადგან ანტიბიოტიკების ან პლაცებოს მიღების შემდეგ დაავადების შემთხვევები არ დაფიქსირებულა.

● ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტობა. რიფამპიცინთან მკურნალობამ შეიძლება გამოიწვიოს რიფამპინის მიმართ რეზისტენტული მენინგოკოკების სწრაფი გაჩენა ნამკურნალებ პაციენტებში [97].

.

REFERENCES

1. Rosenstein NE, Perkins BA, Stephens DS, et al. Meningococcal disease. N Engl J Med 2001; 344:1378.
2. Gardner P. Clinical practice. Prevention of meningococcal disease. N Engl J Med 2006; 355:1466.
3. Stephens DS, Greenwood B, Brandtzaeg P. Epidemic meningitis, meningococcaemia, and Neisseria meningitidis. Lancet 2007; 369:2196.
4. Barquet N, Domingo P, Caylà JA, et al. Prognostic factors in meningococcal disease. Development of a bedside predictive model and scoring system. Barcelona Meningococcal Disease Surveillance Group. JAMA 1997; 278:491.
5. Cartwright K, Reilly S, White D, Stuart J. Early treatment with parenteral penicillin in meningococcal disease. BMJ 1992; 305:143.
6. Strang JR, Pugh EJ. Meningococcal infections: reducing the case fatality rate by giving penicillin before admission to hospital. BMJ 1992; 305:141.
7. Riordan FA. Improving promptness of antibiotic treatment in meningococcal disease. Emerg Med J 2001; 18:162.
8. Hart CA, Thomson AP. Meningococcal disease and its management in children. BMJ 2006; 333:685.
9. Lala HM, Mills GD, Barratt K, et al. Meningococcal disease deaths and the frequency of antibiotic administration delays. J Infect 2007; 54:551.
10. Darton T, Guiver M, Naylor S, et al. Severity of meningococcal disease associated with genomic bacterial load. Clin Infect Dis 2009; 48:587.
11. Crosswell JM, Nicholson WR, Lennon DR. Rapid sterilisation of cerebrospinal fluid in meningococcal meningitis: Implications for treatment duration. J Paediatr Child Health 2006; 42:170.
12. Chaudhuri A, Martinez-Martin P, Kennedy PG, et al. EFNS guideline on the management of community-acquired bacterial meningitis: report of an EFNS Task Force on acute bacterial meningitis in older children and adults. Eur J Neurol 2008; 15:649.
13. McGill F, Heyderman RS, Michael BD, et al. Corrigendum to “The UK joint specialist societies guideline on the diagnosis and management of acute meningitis and meningococcal sepsis in immunocompetent Adults” [J Infect 72 (2016) 405-438]. J Infect 2016; 72:768.
14. Cabellos C, Pelegrín I, Benavent E, et al. Impact of pre-hospital antibiotic therapy on mortality in invasive meningococcal disease: a propensity score study. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2019; 38:1671.
15. McNamara LA, Potts C, Blain AE, et al. Detection of Ciprofloxacin-Resistant, β-Lactamase-Producing Neisseria meningitidis Serogroup Y Isolates – United States, 2019-2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020; 69:735.
16. Willerton L, Lucidarme J, Walker A, et al. Antibiotic resistance among invasive Neisseria meningitidis isolates in England, Wales and Northern Ireland (2010/11 to 2018/19). PLoS One 2021; 16:e0260677.
17. Asturias EJ, Bai X, Bettinger JA, et al. Meningococcal disease in North America: Updates from the Global Meningococcal Initiative. J Infect 2022; 85:611.
18. Potts CC, Rodriguez-Rivera LD, Retchless AC, et al. Antimicrobial Susceptibility Survey of Invasive Neisseria meningitidis, United States 2012-2016. J Infect Dis 2022; 225:1871.
19. Mikhari RL, Meiring S, de Gouveia L, et al. Genomic Diversity and Antimicrobial Susceptibility of Invasive Neisseria meningitidis in South Africa, 2016-2021. J Infect Dis 2024; 230:e1311.
20. Shao Y, Chen M, Cai J, et al. Cefotaxime-Resistant Neisseria meningitidis Sequence Type 4821 Causing Fulminant Meningitis. Emerg Infect Dis 2025; 31:591.
21. Deghmane AE, Hong E, Taha MK. Emergence of meningococci with reduced susceptibility to third-generation cephalosporins. J Antimicrob Chemother 2017; 72:95.
22. Tunkel AR, Hartman BJ, Kaplan SL, et al. Practice guidelines for the management of bacterial meningitis. Clin Infect Dis 2004; 39:1267.
23. Grubbauer HM, Dornbusch HJ, Dittrich P, et al. Ceftriaxone monotherapy for bacterial meningitis in children. Chemotherapy 1990; 36:441.
24. Marhoum el Filali K, Noun M, Chakib A, et al. Ceftriaxone versus penicillin G in the short-term treatment of meningococcal meningitis in adults. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1993; 12:766.
25. Committee on Infectious Diseases, American Academy of Pediatrics. Meningococcal infections. In: Red Book: 2024–2027 Report of the Committee on Infectious Diseases, 33rd edition, Kimberlin, DW, Banerjee R, Barnett ED, Lynfield R, Sawyer MH (Eds), American Academy of Pediatrics, Itasca, IL 2024. p.585.
26. Nau R, Prange HW, Muth P, et al. Passage of cefotaxime and ceftriaxone into cerebrospinal fluid of patients with uninflamed meninges. Antimicrob Agents Chemother 1993; 37:1518.
27. Barson WJ, Miller MA, Brady MT, Powell DA. Prospective comparative trial of ceftriaxone vs. conventional therapy for treatment of bacterial meningitis in children. Pediatr Infect Dis 1985; 4:362.
28. Cabellos C, Pelegrín I, Benavent E, et al. Invasive meningococcal disease: Impact of short course therapy. A DOOR/RADAR study. J Infect 2017; 75:420.
29. Lentnek AL, Williams RR. Aztreonam in the treatment of gram-negative bacterial meningitis. Rev Infect Dis 1991; 13 Suppl 7:S586.
30. Sáez-Nieto JA, Lujan R, Berrón S, et al. Epidemiology and molecular basis of penicillin-resistant Neisseria meningitidis in Spain: a 5-year history (1985-1989). Clin Infect Dis 1992; 14:394.
31. Sprott MS, Kearns AM, Field JM. Penicillin-insensitive Neisseria meningitidis. Lancet 1988; 1:1167.
32. Mendelman PM, Campos J, Chaffin DO, et al. Relative penicillin G resistance in Neisseria meningitidis and reduced affinity of penicillin-binding protein 3. Antimicrob Agents Chemother 1988; 32:706.
33. Sameed M, Nwaiser C, Bhandari P, Schmalzle SA. Meropenem-induced Stevens-Johnson syndrome/toxic epidermal necrolysis in a patient with known type IV penicillin hypersensitivity. BMJ Case Rep 2019; 12.
34. Klugman KP, Dagan R. Randomized comparison of meropenem with cefotaxime for treatment of bacterial meningitis. Meropenem Meningitis Study Group. Antimicrob Agents Chemother 1995; 39:1140.
35. Wong VK, Wright HT Jr, Ross LA, et al. Imipenem/cilastatin treatment of bacterial meningitis in children. Pediatr Infect Dis J 1991; 10:122.
36. Galimand M, Gerbaud G, Guibourdenche M, et al. High-level chloramphenicol resistance in Neisseria meningitidis. N Engl J Med 1998; 339:868.
37. Scotton PG, Pea F, Giobbia M, et al. Cerebrospinal fluid penetration of levofloxacin in patients with spontaneous acute bacterial meningitis. Clin Infect Dis 2001; 33:e109.
38. Stahlmann R, Lode H. Safety considerations of fluoroquinolones in the elderly: an update. Drugs Aging 2010; 27:193.
39. Lin TY, Chrane DF, Nelson JD, McCracken GH Jr. Seven days of ceftriaxone therapy is as effective as ten days’ treatment for bacterial meningitis. JAMA 1985; 253:3559.
40. Abramson JS, Spika JS. Persistence of Neisseria meningitidis in the upper respiratory tract after intravenous antibiotic therapy for systemic meningococcal disease. J Infect Dis 1985; 151:370.
41. Artenstein MS, Lamson TH, Evans JR. Attempted prophylaxis against meningococcal infection using intramuscular penicillin. Mil Med 1967; 132:1009.
42. Hoeprich PD. Prediction of antimeningococcic chemoprophylactic efficacy. J Infect Dis 1971; 123:125.
43. World Health Organization. WHO guidelines on meningitis diagnosis, treatment and care. https://www.who.int/publications/i/item/9789240108042 (Accessed on June 27, 2025).
44. Nathan N, Borel T, Djibo A, et al. Ceftriaxone as effective as long-acting chloramphenicol in short-course treatment of meningococcal meningitis during epidemics: a randomised non-inferiority study. Lancet 2005; 366:308.
45. de Gans J, van de Beek D, European Dexamethasone in Adulthood Bacterial Meningitis Study Investigators. Dexamethasone in adults with bacterial meningitis. N Engl J Med 2002; 347:1549.
46. Belsey MA, Hoffpauir CW, Smith MH. Dexamethasone in the treatment of acute bacterial meningitis: the effect of study design on the interpretation of results. Pediatrics 1969; 44:503.
47. Brouwer MC, McIntyre P, de Gans J, et al. Corticosteroids for acute bacterial meningitis. Cochrane Database Syst Rev 2010; :CD004405.
48. van de Beek D, Brouwer MC, Koedel U, Wall EC. Community-acquired bacterial meningitis. Lancet 2021; 398:1171.
49. Tolaj I, Ramadani H, Mehmeti M, et al. Does Dexamethasone Helps in Meningococcal Sepsis? Med Arch 2017; 71:173.
50. Faust SN, Levin M, Harrison OB, et al. Dysfunction of endothelial protein C activation in severe meningococcal sepsis. N Engl J Med 2001; 345:408.
51. Alberio L, Lämmle B, Esmon CT. Protein C replacement in severe meningococcemia: rationale and clinical experience. Clin Infect Dis 2001; 32:1338.
52. de Kleijn ED, de Groot R, Hack CE, et al. Activation of protein C following infusion of protein C concentrate in children with severe meningococcal sepsis and purpura fulminans: a randomized, double-blinded, placebo-controlled, dose-finding study. Crit Care Med 2003; 31:1839.
53. White B, Livingstone W, Murphy C, et al. An open-label study of the role of adjuvant hemostatic support with protein C replacement therapy in purpura fulminans-associated meningococcemia. Blood 2000; 96:3719.
54. Wheeler JS, Anderson BJ, De Chalain TM. Surgical interventions in children with meningococcal purpura fulminans–a review of 117 procedures in 21 children. J Pediatr Surg 2003; 38:597.
55. Patel P, Bangalore VG, Cantwell WS, et al. Fulminant meningococcal sepsis: localized outbreak of three patients treated with therapeutic plasma exchange by membrane filtration. Blood Purif 2010; 30:108.
56. Churchwell KB, McManus ML, Kent P, et al. Intensive blood and plasma exchange for treatment of coagulopathy in meningococcemia. J Clin Apher 1995; 10:171.
57. Boeckx WD, Nanhekhan L, Vos GD, et al. Minimizing limb amputations in meningococcal sepsis by early microsurgical arteriolysis. J Pediatr Surg 2009; 44:1625.
58. Flexner S. THE RESULTS OF THE SERUM TREATMENT IN THIRTEEN HUNDRED CASES OF EPIDEMIC MENINGITIS. J Exp Med 1913; 17:553.
59. Mbaeyi SA, Bozio CH, Duffy J, et al. Meningococcal Vaccination: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices, United States, 2020. MMWR Recomm Rep 2020; 69:1.
60. Goldacre MJ, Roberts SE, Yeates D. Case fatality rates for meningococcal disease in an English population, 1963-98: database study. BMJ 2003; 327:596.
61. Andersen BM. Mortality in meningococcal infections. Scand J Infect Dis 1978; 10:277.
62. Wolf RE, Birbara CA. Meningococcal infections at an army training center. Am J Med 1968; 44:243.
63. Kornelisse RF, Hazelzet JA, Hop WC, et al. Meningococcal septic shock in children: clinical and laboratory features, outcome, and development of a prognostic score. Clin Infect Dis 1997; 25:640.
64. Brooks R, Woods CW, Benjamin DK Jr, Rosenstein NE. Increased case-fatality rate associated with outbreaks of Neisseria meningitidis infection, compared with sporadic meningococcal disease, in the United States, 1994-2002. Clin Infect Dis 2006; 43:49.
65. Stefanelli P, Fazio C, Neri A, et al. Genome-based study of a spatio-temporal cluster of invasive meningococcal disease due to Neisseria meningitidis serogroup C, clonal complex 11. J Infect 2016; 73:136.
66. Heckenberg SG, de Gans J, Brouwer MC, et al. Clinical features, outcome, and meningococcal genotype in 258 adults with meningococcal meningitis: a prospective cohort study. Medicine (Baltimore) 2008; 87:185.
67. Bloch D, Murray K, Peterson E, et al. Sex Difference in Meningococcal Disease Mortality, New York City, 2008-2016. Clin Infect Dis 2018; 67:760.
68. Schwentker FF, Gelman S, Long PH. Landmark article April 24, 1937. The treatment of meningococcic meningitis with sulfanilamide. Preliminary report. By Francis F. Schwentker, Sidney Gelman, and Perrin H. Long. JAMA 1984; 251:788.
69. Analysis of endemic meningococcal disease by serogroup and evaluation of chemoprophylaxis. J Infect Dis 1976; 134:201.
70. Cohn AC, MacNeil JR, Clark TA, et al. Prevention and control of meningococcal disease: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep 2013; 62:1.
71. Centers for Disease Control and Prevention. Guidance for the Evaluation and Public Health Management of Suspected Outbreaks of Meningococcal Disease version 2.0. September 2019. https://www.cdc.gov/meningococcal/downloads/meningococcal-outbreak-guidance.pdf (Accessed on October 21, 2020).
72. Gilmore A, Stuart J, Andrews N. Risk of secondary meningococcal disease in health-care workers. Lancet 2000; 356:1654.
73. Neal KR, Nguyen-van-Tam JS, Slack RC, et al. Seven-week interval between acquisition of a meningococcus and the onset of invasive disease. A case report. Epidemiol Infect 1999; 123:507.
74. Schwartz B, Al-Tobaiqi A, Al-Ruwais A, et al. Comparative efficacy of ceftriaxone and rifampicin in eradicating pharyngeal carriage of group A Neisseria meningitidis. Lancet 1988; 1:1239.
75. Berry I, Rubis AB, Howie RL, et al. Selection of Antibiotics as Prophylaxis for Close Contacts of Patients with Meningococcal Disease in Areas with Ciprofloxacin Resistance – United States, 2024. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2024; 73:99.
76. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Emergence of fluoroquinolone-resistant Neisseria meningitidis–Minnesota and North Dakota, 2007-2008. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2008; 57:173.
77. Wu HM, Harcourt BH, Hatcher CP, et al. Emergence of ciprofloxacin-resistant Neisseria meningitidis in North America. N Engl J Med 2009; 360:886.
78. NYSDOH Advisory to Discontinue Use of Ciprofloxacin for Invasive Meningococcal Disease Post-Exposure Prophylaxis https://www.nyc.gov/assets/doh/downloads/pdf/han/advisory/2024/han-advisory-23.pdf (Accessed on January 09, 2025).
79. Virginia Department of Health Meningococcal Disease https://www.vdh.virginia.gov/surveillance-and-investigation/meningococcal-disease/ (Accessed on January 09, 2025).
80. NC Department of Health and Human Services: Increase in Ciprofloxacin- and Penicillin-Resistant Meningococcal Disease. https://epi.dph.ncdhhs.gov/cd/docs/MeningitisProphylaxisMemoFeb2024.pdf (Accessed on January 09, 2025).
81. CA Statewide Discontinuation of Ciprofloxacin for Invasive Meningococcal Disease Post-Exposure Prophylaxis. https://www.cdph.ca.gov/Programs/OPA/Pages/CAHAN/ca-discontinuation-of-ciprofloxacin-for-invasive-meningococcal-disease-pep.aspx#:~:text=Due%20to%20the%20detection%20of,%2Dexposure%20prophylaxis%20(PEP). (Accessed on January 27, 2025).
82. Enríquez R, Abad R, Salcedo C, et al. Fluoroquinolone resistance in Neisseria meningitidis in Spain. J Antimicrob Chemother 2008; 61:286.
83. Chen M, Guo Q, Wang Y, et al. Shifts in the Antibiotic Susceptibility, Serogroups, and Clonal Complexes of Neisseria meningitidis in Shanghai, China: A Time Trend Analysis of the Pre-Quinolone and Quinolone Eras. PLoS Med 2015; 12:e1001838; discussion e1001838.
84. Meningococcal Disease Cases Linked to Travel to the Kingdom of Saudi Arabia (KSA). CDC Health Alert Network. https://www.cdc.gov/han/2024/han00508.html (Accessed on January 14, 2025).
85. Zalmanovici Trestioreanu A, Fraser A, Gafter-Gvili A, et al. Antibiotics for preventing meningococcal infections. Cochrane Database Syst Rev 2013; :CD004785.
86. McNamara LA, Topaz N, Wang X, et al. High Risk for Invasive Meningococcal Disease Among Patients Receiving Eculizumab (Soliris) Despite Receipt of Meningococcal Vaccine. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2017; 66:734.
87. Applegate AO, Fong VC, Tardivel K, et al. Notes from the Field: Meningococcal Disease in an International Traveler on Eculizumab Therapy – United States, 2015. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2016; 65:696.
88. Langereis JD, van den Broek B, Franssen S, et al. Eculizumab impairs Neisseria meningitidis serogroup B killing in whole blood despite 4CMenB vaccination of PNH patients. Blood Adv 2020; 4:3615.
89. Crew PE, McNamara L, Waldron PE, et al. Antibiotic prophylaxis in vaccinated eculizumab recipients who developed meningococcal disease. J Infect 2020; 80:350.
90. Bozio CH, Isenhour C, McNamara LA. Characteristics of and meningococcal disease prevention strategies for commercially insured persons receiving eculizumab in the United States. PLoS One 2020; 15:e0241989.
91. Kelly RJ, Nishimori H, Horneff R, et al. Thrombosis and meningococcal infection rates in pegcetacoplan-treated patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria in the clinical trial and postmarketing settings. Res Pract Thromb Haemost 2024; 8:102416.
92. Starck L, Nummi V, Poikonen E, et al. Meningococcal Sepsis in Patient with Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria during Pegcetacoplan Therapy. Emerg Infect Dis 2025; 31:583.
93. Katz AR, Chasnoff R, Komeya A, Lee MV. Neisseria meningitidis urethritis: a case report highlighting clinical similarities to and epidemiological differences from gonococcal urethritis. Sex Transm Dis 2011; 38:439.
94. Conde-Glez CJ, Calderón E. Urogenital infection due to meningococcus in men and women. Sex Transm Dis 1991; 18:72.
95. Andersen J, Berthelsen L, Bech Jensen B, Lind I. Dynamics of the meningococcal carrier state and characteristics of the carrier strains: a longitudinal study within three cohorts of military recruits. Epidemiol Infect 1998; 121:85.
96. Block C, Raz R, Frasch CE, et al. Re-emergence of meningococcal carriage on three-year follow-up of a kibbutz population after whole-community chemoprophylaxis. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1993; 12:505.
97. Weidmer CE, Dunkel TB, Pettyjohn FS, et al. Effectiveness of rifampin in eradicating the meningococcal carrier state in a relatively closed population: emergence of resistant strains. J Infect Dis 1971; 124:172.

Topic 1274 Version 49.0